برقگیر یا سرج ارستر یک قطعه الکتریکی است که در تابلوهای برق نصب می شود تا از تجهیزات الکتریکی در برابر آسیب های ناشی از جریان اضافه و ولتاژ بالا محافظت کند. برقگیر به گونه ای عمل می کند که اگر ولتاژ آستانه از 220 ولت بیشتر شود، ولتاژ اضافی را فعال و منتقل می کند و از آسیب دیدگی جلوگیری می کند. در واقع از سرج ارستر برای محافظت از وسایل الکتریکی در برابر جریان و ولتاژ غیرعادی استفاده می شود و ولتاژ را در آستانه 120 ولت نگه می دارد. با اینل کالا همراه باشید تا بیشتر با کاربردهای سرج ارستر آشنا شوید.
سرج ارستر ( Surge arrester ) چیست؟
برقگیر نوعی وسیله حفاظت الکتریکی است که برای محافظت از تاسیسات و تجهیزات الکتریکی، الکترونیکی، مخابراتی، رادیویی و غیره در برابر انواع ولتاژها و جریان های گذرا ناشی از صاعقه و سوییچینگ استفاده می شود. سرج ارستر این قابلیت را دارد که ولتاژ گذرا را در هنگام نوسانات ناگهانی ولتاژ مانند صاعقه با منحرف کردن جریان به سیستم زمین محدود کند.
کاربردهای سرج ارستر در بخش‌های صنعتی، تجاری و مسکونی
پس از درک اینکه سرج ارستر چیست، اکنون با هدف و کاربرد آن در سیستم های مختلف به شرح موارد زیر آشنا خواهیم شد.
- سیستم های توزیع برق
- کنترلرهای منطقی قابل‌برنامه‌ریزی (plc)
- کنترلرهای موتور
- مدارهای روشنایی
- تجهیزات پزشکی
- تجهیزات HVAC
- سیستم های کنترل فرایند
- پریز های برق صنعتی
- کانکشن ورودی دیتا
- مدارهای ارتباطی، خطوط تلفن یا فکس، فیدرهای تلویزیون کابلی.
- سیستم های امنیتی، مدارهای علامت هشدار، مرکز سرگرمی یا تجهیزات استریو
- لوازم خانگی
- و…
مشخصات فنی ارسترها
مشخصات اصلی و فنی سرج ارستر که در هنگام انتخاب باید مورد توجه قرار گیرد، به شرح زیر است:
1.ولتاژنامی: در اصل ولتاژ کاری نرمال یک ارستر بوده و از آنجا که ارستر با خط موازی می باشد، مقدار آن باید با توجه به ولتاژ خط انتخاب شود.
2.اضافه ولتاژ دائمی: این حداکثر ولتاژی است که یک برقگیر می تواند به طور دائم بدون آسیب دیدن تحمل کند. به همین دلیل، هر چه Uc ارستر بیشتر باشد، عمر بهتر و طولانی‌تری خواهد داشت.
3.ولتاژ حفاظتی: این ولتاژی است که اضافه ولتاژ بالاتر از آن باعث واکنش برقگیر می شود و می تواند موج جریان ورودی را به زمین منتقل کند. بنابراین هرقدر Up یک ارستر کم تر باشد بهتر است و حفاظت بهتری برای تجهیزات مهیا می سازد.
4.جریان نامی تخلیه: جریان تخلیه طبیعی است و شکل موج جریان (8/20)µs است بنابراین برقگیر می تواند چندین بار آن را زمین کند و آسیب نبیند و هر چه بیشتر باشد بهتر است. امروزه ارسترهایی با قدرت تخلیه تا 100KA نیز ساخته می شوند. جریان In یک پارامتر مهم در هنگام انتخاب یک برقگیر است و باید به آن توجه ویژه ای شود.
5.جریان تخلیۀ ماکزیمم: این حداکثر جریانی است که برقگیر می تواند به زمین منتقل کند، اما خود برقگیر ممکن است پس از تخلیه آسیب ببیند. به همین دلیل، این جریان تنها یک بار تضمین می شود که از ارستر عبور کند. این جریان معمولا برای ارسترهای کلاس C و D تعریف می گردد.
6.جریان ضربه: یک جریان لحظه ایی با شکل موج (10/350) µs با مشخصه هایی شبیه به صاعقه که مقدار انرژی و جریان آن معلوم بوده و تحت شرایط آزمایشگاهی با مقدار مشخص انرژی و جریان آزمایش می شود. این جریان معمولاً توسط ارستر های کلاس B تعیین می شود. امروزه ارسترهایی با limp تا 100KA نیز تولید می شوند.
انواع سرج ارستر ها کدامند؟
- سرج ارستر نوع B
- سرج ارستر نوع C
- سرج ارستر نوع D
- سرج ارستر نوع B+C
- سرج ارستر دیتا و مخابراتی
- سرج ارستر فتوولتاییک
✅جمع بندی
ما برای جلوگیری از آسیب دیدگی تجهیزات در اثر نوسانات ناگهانی ناشی از رعد و برق و سوییچینگ از سرج ارستر (Surge arrester) استفاده می‌کنیم. برقگیرها این قابلیت را دارند که در هنگام نوسان چند کیلوآمپر جریان را به زمین تخلیه کنند و پس از کاهش ولتاژ به حالت اول برگردند و مدار را از حالت اتصال کوتاه خارج کنند. جهت نحوه انتخاب سرج ارستر مناسب، بهتر است ابتدا درباره طبقه بندی و انواع سرج ارستر ها اطلاعات بیشتری کسب کنید.
